SOMA — Madenin içindeki ankesörlü telefon kablolarının çelik yerine plastik olması, mevzuat uyarınca yasak olduğu halde dizel yakıtlı kepçe-dozer kullanılması, kirli hava çıkışını kapatmak gibi bir dizi hata olması TBMM tutanaklarında kayda geçti.

Soma'da yaşanan facia ve madencilikteki sorunları dinlemek üzere bugünkü çalışmalarını konferans salonu ortamında devam ettiren TBMM Soma Araştırma Komisyonu, gün boyu sürdüreceği tarafları dinleme maratonuna facia sırasında madende olan işçilerle başladı.

Komisyon, önce 13 Mayıs günü Soma Holding'e ait Eynez Madeni'nden sağ çıkmayı başarmış 4 madenciyi dinledi.

Madenciler "miting tarifesi" açıkladı

TBMM Soma Araştırma Komisyonu, Soma'daki inceleme ziyaretinde bugün tarafları dinlediği sırada madencilerin, siyasi parti mitinglerine katılmaları için şirketlerce uygulanan tarifeyi açıklamasıyla sarsıldı.

Madencilerden T.Y., şirketlere denetim yapılmaması konusunda ise siyasi ilişkilere dikkat çekerek, günlük ocak yevmiyeleri olan 20 veya 30 Türk Lirası karşılığında mitinglere götürüldüklerini açıkladı. T.Y., "Mitinglere gittim ama zorla yani o gün miting varsa bizi servis ile götürüyorlardı sonra da o günün yevmiyesini veriyorlardı" dedi.
Bir başka madenci S.Ş. de, örneğin Manisa'nın Selendi ilçesindeki bir mitinge de benzeri şekilde şirket talep ettiği için gittiğini söyledi.

Madencilerden M.Ş., Soma Holding'e Işıklar Madeni'nin ihalesiz verildiği yönünde duyumları da olduğunu belirterek, aslında devletin bu madenleri özelleştirmemesi ve kamu eliyle işletmesini istediklerini de dile getirdi.

Bu açıklamalar üzerine özellikle AKP'li Selçuk Özdağ, tepki göstererek, "Bunu ispat edebilir misiniz? İtham ediyorsunuz, elinizde belgeniz var mı?" dedi.

Özdağ'a karşılık CHP'li Sakine Öz, madencilere yönelik sert bir üslup takınılmaması gerektiğini dile getirdi.

Burada siyasi partilere yönelik ciddi bir itham yapıldığını kaydeden Özdağ ise, bu tarz ithamlar için açıklama istediğini söyledi.

Özdağ'ın soru yönelttiği madenci S.Ş. ise geri adım atmadı ve Selendi'ye milletvekili seçimlerinde bir Manisa milletvekili adayının toplantısına götürüldüklerini söyledi. Şirket tarafından madencilere servis aracı sağlanması dışında çevresindekileri de mitinge getirme çağrısı yapıldığını belirten S.Ş., "Şirket benzinli araçlar 150 Türk Lirası, gazlı araçlar için 100 Türk Lirası ödüyordu. Oralarda (mitinglerde) yediğimiz yemek bedelini de faturasını verip muhasebeden alıyorduk. Günlük yevmiyede 30 Türk Lirası veriliyordu" dedi.

Bu açıklamalar komisyon üyeleri arasında kısa süreli gerilim yaratırken, CHP'li Özgür Özel, mutlaka burada konuşan madencilere, TBMM Soma Araştırma Komisyonu olarak, işten atılmama güvencesi vermek gerektiğini söyledi. Özel'in sözleri üzerine Komisyon Başkanı Ali Rıza Alaboyun, herşeyin kayda geçtiğini ve burada konuşmalarından ötürü madencilere suçlama yapılamayacağını bildirdi.

Madenciler "kamulaştırma" çağrısı yaptı

Komisyon, kaza yaşanan Eynez'de personel olan 4 madencinin ardından farklı madenlerde çalışan 9 işçiyi de dinledi. Madenciler ortak talepleri olarak devlet kuruluşu olan Türkiye Kömür İşletmeleri'ne (TKİ) bağlı bir sistemde çalışmak istediklerini söyledi.

Madencilerden T.Y., kamu elindeki maden ocaklarını örnek vererek, "Devlet elinde olduğundan Çayırhan'da kaçış bacası vardı. Mutlaka eğitim çalışması yapılırdı. Mesela kamuda olsa eğer ocağın bir bölümünde yangın riski varsa orası hemen barajla kapatılır ama özelde olunca yöneticiler oradaki kömürü de almak istiyor, o yüzden acil tedbir alınmıyor, yangın riskine rağmen kömür üretiliyor" dedi.

Özel sektörde kaldığı müddetçe madenlerde ölümlü kazalar olacağını kaydeden madenci M.Ş. de, yasayla mutlaka madenlerde taşerona geçit verilmemesini istedi, ama aslında çareyi devlet için çalışmakta gördüklerini dile getirdi.

Eynez Madeni'nde ihmaller zinciri

301 madencinin ölümüyle sonuçlanan kaza öncesinde Eynez Madeni'ni anlatan madenciler tarafından verilen ayrıntılı bilgiler, TBMM Soma Araştırma Komisyonu üyeleri açısından iç karartıcı bir tablo oluşturdu.

Madencilerden M.Y., makine operatörü olarak çalıştığı madende mevzuata aykırı olmasına karşın 8 adet nargile sistemli sulu çıkışı olmayan dizel yakıtlı kepçe-dozer kullandıklarını söyledi. Elektrikli 3 adet araç bulunduğunu, ancak dizel araç ile üç kat iş yapıldığını kaydeden M.Y., hız nedeniyle mazot için kirli hava çıkışı olmayan dizel araçları kullanmaya devam ettiklerini belirtti.

Bir başka madenci, yangın sırasında ocaktaki ankesörlü telefon cihazlarını kullanmak istediklerini ancak telefon ahizesini kaldırdıklarında kabloyu erimiş gördüklerini anlattı.

Bir diğer madenci de, maaş bordrolarında çocuk sayılarının gösterilmediğini belirterek, aile yardımı ödeneği alamadıklarını anlattı. Sonrasında o maaş bordroları vekillere ve gazetecilere de gösterildi.

Madencilerden bazıları da izin günlerinde şirket tarafından "yeraltı sigortası" gösterilmeyerek sigorta prim ödemelerinin düşük yatırıldığını anlattı.

Komisyon, çalışmalarını yarından itibaren yeniden Ankara'da sürdürecek.
Bu arada Komisyon Başkanı Alaboyun, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndaki madenlerdeki çalışma koşullarıyla ilgili yasa tasarı hakkında ise, burada dinledikleri bilgiler çerçevesinde önerilerini sunabileceklerini söyledi.

Ali Rıza Alaboyun Basın Açıklaması