Türkiye’de genel akım medya, ülkedeki siyasi huzursuzlukla ilgili olarak yaptığı yayınlar nedeniyle hem ülke içinden hem de uluslararası toplumdan tepki gördü. Yayınlardaki sorunun hükümet baskısının getirdiği oto-sansür olduğu söylendi. Hükümetin medya üzerindeki baskısı ise devam ediyor.
Türkiye Gazeteciler Sendikası’na göre, 22 gazeteci hükümet karşıtı gösteriler sırasındaki yayınları nedeniyle işlerinden atılırken 37 gazeteci de istifa etmeye zorlandı.
Radikal sol grupların gazeteleri geçtiğimiz ay içinde polis tarafından basıldı ve gazeteciler de ülkenin anti-terör yasaları çerçevesinde gözaltına alındı. Başbakan Erdoğan gösterilerin temelinde içinde yerel ve uluslararası medyanın da yer aldığı bir komplo yattığını defalarca tekrarladı. Ancak CNN Türk’te program yapan Aslı Aydıntaşbaş medya üzerindeki baskının genel akım medyaya da yayıldığını söylüyor. Hükümetin medyayı yalnızca olayları haber yaptığı için hedef aldığını söyleyen gazeteci, geçen haftalar içinde hükümetin bir gazete ve televizyona el koyduğunu, eski bir AKP milletvekilini baş editör yaptığını, gazetenin tavır değiştirdiğini ve 9 gazetecinin de istifa ettiğini söylüyor. Aydıntaşbaş süreç sonunda bu gazetenin de hükümet yanlısı kaynaklardan birine dönüştüğünü ve yalnızca Gezi olaylarına müdahalede daha yumuşak davranılması gerektiğini söyledikten sonra bu değişikliklerin yapıldığını belirtiyor.
Hükümet karşıtı gösteriler Gezi Parkı’nın yerine bir AVM yapılması planlarını protesto amacıyla başlamıştı. Geçtiğimiz haftalarda kapağını Gezi Parkı olaylarına ayıran bir dergi de kapatıldı. Bu da medya özgürlüğü konusundaki rahatsızlığı arttırdı.
Ülke çapındaki gösterilerin ilk günlerinde Türk medyası olayları bildirmemesi nedeniyle Avrupa Birliği dahil birçok yerden ciddi eleştiriler almıştı. Haber kanallarından birinin karışıklığın ilk günlerinde akşam haberlerinde penguen belgeseli yayınlaması Türkiye’de birçok kişi için hem alay konusu hem de eleştiri nedeni olmuştu. Bundan sonra protestocular pengueni sembol olarak sahiplenmişti.
Milliyet gazetesi yazarı Kadri Gürsel, eleştirilerin medyayı etkilediğini düşünüyor. Gürsel ana akım medyanın eleştirilerden elektrik aldığını ve cesaretlendiğini söylüyor. Uzman medyanın karşısında müşteriler, okuyucular ya da izleyiciler olmasının tavır değişikliğini getirdiğini söylüyor. Gürsel’e göre medya bundan önce tek izleyicisinin Başbakan Recep Tayyip Erdoğan olduğunu düşünerek yayın yapıyordu. Yazar şimdilik umutlandırıcı işaretler olsa da durumun çok umut verici olmadığını söylüyor.
Gürsel’in uyarısının nedeni Türkiye’de medya kuruluşlarının sahibi holdinglerin çıkarlarının gazetecilikten çok daha geniş alanlara yayılmış olması. Bu yüzden şimdilik patronlar gazetecilere biraz daha özgürlük tanımış olsa da bu duruşta değişiklik olabilir. Gürsel hükümetin her zaman medya sahiplerini zorlayacak yöntemlere sahip olduğunu söylüyor. Ekonomik çıkarlar üzerinden tehditler çok önemli. Özellikle ekonomide düzenlemeler ve hükümet kararları kar oranları üzerinde büyük etkiye sahip.
Ancak İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi’nden Cengiz Aktar, Türkiye’de ana akım medyanın güvenilirliğini yitirdiğini ve konu dışı kaldığına, sosyal medyanın ise önemini büyük oranda arttırdığına dikkat çekiyor.
Aktar gençlerin medyayı umursamadığını, Facebook, Twitter ve diğer kanallar üzerinden iletişime geçtiklerini söylüyor. Uzman bu gençlerin televizyon seyretmediğini, gazete okumadığını ve bu yüzden eski medya kurumlarının modasının geçtiğini belirtiyor. Aktar’a göre bu yüzden demode medya kurumlarının gerçeği yazıp yazmadığının da önemi kalmadı.
Başbakan Erdoğan ise ana akım medyayı suçlamanın yanı sıra sosyal medyayı da eleştirdi, Twitter’ı “bir bela,” olarak nitelendirdi ve bu konuda harekete geçeceğini söyledi. Hükümet karşıtı gösteriler birkaç kentte hala devam ederken uzmanlar mücadelenin hem medyada hem de sokakta devam edeceği uyarısında bulunuyor.
Dorian Jones
