TCMB’nin faizlerde gittiği sert artış iş dünyasında “doğru ama geç kalınmış bir karar” olarak nitelenirken; atılan adım reel sektörde özellikle yılın ilk yarısı için oluşan endişeleri gidermeye yetmedi.
İş dünyasındaki tedirginliğin temelini, TCMB kararının ardından ortaya çıkan yüksek kur ve yüksek faiz ortamı oluştururken; bu tablonun reel sektörü sıkıntıya sokabileceği ifade ediliyor.
Faizlerde gidilen sert artışa karşın, atılan bu adımın kurun makul seviyelere inmesinde yeterli olmayacağı endişesini dile getiren iş dünyası, yüksek kurun hammadde ve enerji maliyetlerinde neden olduğu artışın ardından; yüksek faizin de kredi maliyetlerini artırarak sanayi üzerine ek yük getireceğine dikkat çekiyor.
Faizi artırımının büyüme ve iç talepte gerilemeye neden olabileceğini belirten iş dünyası temsilcileri, süreçte istihdamın da olumsuz etkilenebileceğine işaret ediyor. Reuters’a konuşan iş dünyasının temsilcilerinin görüşleri şöyle:
Anadolu Holding YKB Tuncay Özilhan
İŞSİZLİK ARTACAK
“Çok geciken bir karar. Sonrasında gelen şok faiz artışı bile kuru çok da aşağı çekmedi. Birkaç ay önce 1.70′lerde olan kurun şu anda 2.22′lere gelmiş olması yeterli değil. Bankalar da bir süre sonra bu yükü taşıyamayacak. Kredi faizleri artacak, böylece sanayi üzerine ilave yük gelecek. İkinci olarak, kurun bu seviyelere gelmesi hammadde ve enerji fiyatlarını artıracak.
Sanayi önümüzdeki 3-6 ay olumsuzlukları daha fazla hissedebilir. Enflasyon da bir miktar artacak, büyüme hızı yavaşlayacak, bunların ardından işsizlik de gündeme gelecektir. Yüksek faiz artı kur etkisiyle bazı firmalar talep düştükçe işçi çıkarma yoluna gidebilir.”
İstanbul Sanayi Odası YKB Erdal Bahçıvan
BÜYÜMEYİ NEGATİF ETKİLEYECEK
“Belki bu kararlar, reel sektör açısından bir fiyat istikrarı sağlayacak. Fakat Türkiye reel ekonomisi, kesinlikle yılın ilk döneminde sanayi büyümesinden, üretim büyümesinden, istihdam büyümesinden ve yatırım büyümesinden fedakarlık yaparak bu dönemi götürecek. Bu da Türkiye ekonomisinin bu yılki büyümesine totalde negatif etki yapacaktır… Ekonomide bugün gelinen nokta, biz sanayicilerin her platformda söylediklerimizin ne kadar haklı gerçeklere dayandığını göstermekte. Sanayiyi, üretimi öne almayan bir büyüme modelinin sürdürülebilir olmadığı, alınan bu kararlarla ortaya çıkmıştır.”
Şahinler Holding YKB Kemal Şahin
BAZI SEKTÖRLER KÜÇÜLECEK
“Merkez bankası hiç beklenmedik bir hamle yaparak faizleri 5 puan birden yükseltti. Bu şekilde kurlar bir derece durdurulabilir. Siyasi gerilimin ya da FED’in ataklarının durmadığı sürece bu hamlelerin dövizi aşırı bir baskı altına alacağını sanmıyorum. Sadece radikal artışları engelleyebilir. Merkez Bankası’nın faizleri yükseltmesi reel sektörü ciddi anlamda etkileyecek. Özellikle inşaat sektörü gibi krediye dayalı büyüyen sektörlerde küçülme olacaktır. Bu bütçeyi ve istihdamı da etkileyecektir. Şimdi sırf dövizin değil faizin de tahribatıyla karşı karşıya kalırsak ekonominin dengesi tekrar bozulacak.”
TÜRKONFED Başkanı Süleyman Onatça
KOBİ’LERİ ZOR GÜNLER BEKLİYOR
“Fed’in varlık alımlarını azaltma politikası tüm dünyada faiz oranlarında artışı zorunlu kıldığı gibi Türkiye’de de zorunlu kılmakta. Ancak bu çapta bir faiz artışının ikinci nedeni siyasi tansiyonun yüksekliği. Eğer Türkiye 17 Aralık sürecini daha iyi yönetebilmiş olsaydı, bugün daha düşük bir faiz artırımı yeterli olabilirdi… Politika faiz oranının iki kattan fazla artırılmış olması, mutlaka büyümeyi olumsuz etkileyecek. TL’deki istikrarsızlık, maliyet hesabı yapmayı olanaksız kılan ortamda üretimi zaten sıkıntılı hale getirmişti… Büyümenin etkileneceği yeni dönemde KOBİ’leri zor günler bekliyor. Küresel konjonktürdeki sıkıntıların ihracatı olumsuz etkileyeceği bu donemde KOBİ’ler iç talebin düşmesi riski ile karşı karşıya.”
İHKİB Başkanı Hikmet Tanrıverdi
BU SENE ZOR GEÇECEK
“Bugün geldiğimiz noktada finans piyasalarının istediği oldu. Ancak bunun da yaraya ne kadar merhem olacağı belli değil… Bu sene zor geçecek. Merkez Bankası 1 hafta önce yani 21 Ocak’ta yaptığı toplantıda müdahalede bulunsaydı Türkiye ekonomisinin ödediği fatura bu kadar ağır olmazdı. Faiz oranları beklentilerin çok üzerinde yükseldi. Merkez Bankası’nın faizi 10-12 olursa KOBİ’lerin kullandığı faiz 20′nin üzerinde olur. Bir yandan yüksek faiz, öte yandan yüksek kur reel sektörü ciddi sıkıntıya sokacak. Hükümetten özellikle üretici firmaları koruyacak kararları almasını bekliyoruz.”
Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD)
EK TEDBİR İSTİYORUZ
Makro ekonomik göstergeler açısından olumsuz bir tablo olmamasına rağmen, son 9 aylık yüzde 4′lük büyüme ortalaması ve bu büyümede reel sektör yatırımlarının 3. çeyrek itibariyle artış göstermesine rağmen, bu radikal değişikliği doğru bulmuyoruz. Bu politika faizi artırımının, kredi faizlerine hemen aşırı şekilde yansıtılarak, iş adamları ve halkın üzerine haksız bir yük getirmesine engel olunmalı. Aksi takdirde, 2014 büyümesi üzerinde olumsuz etki oluşturacaktır… Faiz artırımının işletmeler üzerindeki yükünü hafifletmesi için hükümet, KOBİ’leri destekleyecek, istihdamı, yatırımları ve dolayısıyla büyümeyi artıracak ek tedbirleri acilen almalı.”
İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği YKB İsmail Gülle
BEDELİNİ REEL KESİM ÖDÜYOR
“Merkez Bankası’nın reel kesim için daha cesur kararlar alması gerekiyordu. Gelinen noktada, hem yüksek faizin hem de döviz kurlarındaki oynaklığın bedelini reel kesim ödüyor. Mevcut şartlarda orta vadede ihracat hedeflerini tutturmak, artık büyük başarı olur. Merkez Bankası başkanlarının, uzun süre baskı altında tuttuğu TL’ye, en ufak kırılganlıkta kontrolsüz şekilde aşırı değer kazandırma politikasından vazgeçmesi gerekiyor. Her sene enflasyon oranında kur artışı yaşatması gerekiyor ki, kurlarda büyük ölçüde oynama olmasın, TL’nin imajı zedelenmesin ve büyüme hedefleri değişmesin.”