NEW YORK - Günümüz dünyasında ilgi çekici yönleriyle ve skandallarıyla ilgi odağı olan futbol, büyük ekonomik faaliyetleri bünyesinde barındırırken, aynı zamanda ülkele¬rin uluslararası platformda tanıtım konusu olan ve hatta uluslararası ilişkile¬ri negatif veya pozitif yönde etkileyebilen özellikler taşımaktadır.

Son günlerde yolsuzluk, rüşvet, dolandırıcılık operasyonları ile gündeme gelen, Uluslararası Futbola Birliği, (FİFA)’ nın, sadece futbol ile ilgili olmadığı ve dünyanın sayılı uluslararası örgütleri içerisinde yer aldığı, bünyesinde sosyal ekonomik ve politik bir çok yapıyı bulunduran, karmaşık bir özelliğe sahip olduğunu bir kez daha ispatlamış oldu. FIFA’nın yönetim yapılanmasının, bir buzdağına benzediği görünen yüzünde sağlık, şampiyonluk, sevinç, mutluluk, barış olduğu, görünmeyen yüzünde bir çok politik, ekonomik ve illegal savaşların olduğu görülmektedir. FİFA, 21 Mayıs 1904 yılında kendi federasyon kuruluşlarını gerçekleştiren Avrupa liglerinden Fransa, Belçika, Danimarka, Hollanda, İsveç ve İsviçre’nin katılımıyla, o güne kadar sadece Britanya adalarında düzenlenen İngiltere, K. İrlanda, Galler ve İskoçya’nın katıldığı uluslararası futbol turnuvasını genişleterek bir dünya turnuvası haline getirmek için Paris‘de kurulmuştur.

Dünya Futbolunun Yöneticiler Kuruluşu olan FİFA, Futbolda kuralların belirlenmesi, uygulanması, değiştirilmesi, uluslararası maçların ve turnuvaların düzenlenmesi konusunda en yetkili organdır. FİFA yönetmeliklerine aykırı olarak hiçbir ülke müsabaka düzenleyememekte ve uluslararası şampiyona ve turnuvalara katılamamaktadır. FİFA kurallarına uymamak konfederasyonlar ve federasyonlar nezdinde büyük sorumluluklar doğurmaktadır. Uluslar arası Olimpiyat Komitesi (IOC) ile birlikte dünyada spor organizasyonu konusunda tek yetkili organ kabul edilen FİFA “Uluslararası futbol şampiyonası düzenleme yetkisi sadece FİFA ya aittir” maddesi ile organizasyonun düşünsel ve hukuksal temelini ortaya koyar.

Dünya Futbolunun yöneticiler kuruluşu olan FIFA Futbolda kuralların uygulanması, değiştirilmesi, uluslararası maçların ve turnuvaların düzenlenmesi konusunda en yetkili organdır. Bu gün 209 üyesi bulunan FİFA’nın merkezi Zurih olup, bağlı 6 konfederasyondan teşekkül etmektedir Avrupa Futbol Federasyonlar Birliği (UEFA), Asya Futbol Konfederasyonu (AFC), Afrika Futbol Konfederasyonu (C.A.F.), Kuzey Orta Amerika ve Karayip Futbol Konfederasyonu (C.O.N.C.A.C.A.F.), Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (C.O.M.M.E.B.O.L.), Okyanusya Futbol Konfederasyonu (OFC) dur. Konfederasyonlar, Ulusal Federasyonlar ve Kulüpler FİFA’nın mutlak denetimi altındadır.

2014 yılı FIFA'nın bütçesi Sepp Blatter'in göreve geldiği 1999'dan sonra organizasyonlar, sponspor gelirleri ile ulaşılan en yüksek meblağ olarak bilançosu 1 milyar dolar olarak açıklanmıştı FIFA'nın sponsorları arasında Visa, Coca-Cola, Adidas, Hyundai, Kia ve pek çok büyük kuruluş bulunmaktadır. 2015-2018 Tahmini Bütçesi ise pazarlama gelirleri ($2.3 billion) and the TV reklam yayın gelirleri ($2.7 billion) olarak gösterilmiştir. Source: FIFA Financial Report 2013 Tüm dünyada örgütlenen bu buzdağının görünen beyaz yüzünün arkasındaki karanlık dehlizlerinde bir çok yolsuzluk, dolandırıcılık, rüşvet, kara para aklama, şantaj, şike ve elektronik dolandırıcılık gibi siyah noktalar bulunmaktadır.

En son 27 Mayıs 2015 tarihinde yolsuzlukla ilgili para trafiğinin Amerika bankalarının kullanılması yapılması gerekçesi ile Amerika’nın talebi üzerine harekete geçen İsviçre Adalet Bakanlığı, 100 milyon doların üzerinde rüşvet aldığı iddiasıyla başlatılan soruşturma kapsamında bir çok kişinin gözaltına alındığı ve bunların arasında; FIFA Başkan Yardımcısı ve İcra Kurulu Üyesi, Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (CONMEBOL) Başkanı, FIFA Başkan Yardımcısı ve İcra Kurulu Üyesi, Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler Futbol Konfederasyonu (CONCACAF) Başkanı, FIFA İcra Kurulu Üyesi, FIFA üyesi ve Brezilya Futbol Federasyonu Başkanı, FIFA yetkilisi, Orta Amerika Futbol Birliği (UNCAF) ile Nikaragua Futbol Federasyonu Başkanı, Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler (CONCACAF) Ateşesi İngiliz Costas Takkas, Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (CONMEBOL) İcra Kurulu Üyesi ve Venezuella Federasyonu Başkanı gibi önemli isimler bulunduğu ifade edilmişti. İsviçre bakanlığından yapılan açıklamada ise; “FIFA yetkililerinin reklam, tanıtım , sponsor medya firmalarından uzun yıllardır rüşvet aldığı iddiasının araştırıldığı Rüşvet veren firmaların, Latin Amerika'da düzenlenen turnuvaların medya, pazarlama ve sponsorluk haklarına bu sayede sahip olduğu ve yasal olmayan ödemelerin ABD bankalarına yapıldığının 2018 ve 2022 FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği sürecinde kara para aklandığı iddiasıyla sorumlu kişiler hakkında soruşturma açmış ve gözaltına alınanların sorgulanacağını belirtimişti.

Soruşturmanın 29 Mayıs'ta Zürih'te düzenlenen 65. FIFA Kongresinin hemen öncesinde gerçekleşmesine rağmen ve yetkililer hakkındaki göz altıların, Dünya Kupası'nın düzenleneceği ülkenin belirlenmesi sürecinde yolsuzluklar yaptıkları iddiaları, FIFA, Katar ve Rusya'da oynanacak Dünya Kupası finalleriyle ilgili rüşvet suçlamaları, 2022 Dünya Kupası'nı düzenlemek için FIFA'ya başvuran ABD, Katar'ın gerisinde kalması, FIFA yetkililerine verilen rüşvetler sonucunda ABD'nin organizasyona ev sahipliği yapamamasının ardından operasyona start verdiği düşüncesi, 2011 yılında başlatılan soruşturmanın, Amerika Federal Soruşturma Bürosunun, Avrasya masasında bir Rus suç örgütü hakkındaki araştırması ile şans eseri başlatıldığı, Rusya Lideri Putinin “Soruşturmanın tamamen Amerika’nın kontrolünde yapılmasına karşı olduğunu amacın Sepp Blatter'in yeniden FIFA başkanı seçilmesini engellemek olduğunu” açıklaması gibi, bir çok siyasi, ekonomik güç gösterilerinin ve spekülasyonların oluşturulmasına rağmen, FIFA genel başkanlık seçimi ertelenmeyerek yapıldı.

FIFA başkanlığı 4 dönemdir görevini sürdüren Blatter ile Ürdün Prensi Ali bin el-Hüseyin yarıştı. Filistin’in FIFA Üyesi olması ile 209 üyenin oy kullandığı, İlk tur oylamasında Blatter 133, Ali bin el-Hüseyin 73 oy almış, 3 oy ise geçersiz sayılmıştı. Adaylardan birinin üçte iki çoğunluk anlamına gelen 140 oya ulaşamaması nedeniyle oylama ikinci tura kalmış, İkinci tur oylaması öncesi Ürdün Prensi Ali bin el-Hüseyin yaptığı açıklamayla adaylıktan çekildiğini belirtmişti. Böylece 5. kez yeniden FIFA başkanlığına seçilen Blatter, görevine 4 yıl daha devam etme hakkı kazanmasına rağmen şok bir kararla istifa ettiğini açıklamıştı. Zürih’te düzenlenen basın toplantısında istifasını açıklayan Blatter’in, FIFA yetkililerinin yolsuzluk iddiaları ile tutuklanması sebebiyle görevi bıraktığı ifade edildi. Yapılan açıklamalarda FIFA’da yolsuzlukların 20 yıldır devam ettiği soruşturmanın FIFA yetkililerinin ötesinde olduğu, UEFA gibi bir çok kıta ve ve ülke federasyonları ile organizasyonlarına ve kulüp ve yöneticilerine uzanacağı ifade edilmektedir.

Balık baştan kokmaktadır…Futbolun kirlenmesi ile ilgili bir çok araştırma, rapor, kitap ve makale bulunmaktadır. Son yıllarda dünya futbolundaki bu çürüme en tepeden en alt birimleri olan kulüplere kadar yansımaktadır. “UEFA nın Finansal Fair Play” uygulamalarına rağmen Avrupa’da bir çok kulüp de kara para aklama devam etmektedir. Bu çürümüşlük son yıllarda ülkemizde de; şike, vergi kaçırma, yolsuzluk, dolandırıcılık gibi bir çok kulüpte kontrol edilemeyecek boyutlara ulaşmıştır. Futbolun görünmeyen yüzü artık kontrolü güç olan mafyalaşmış karanlık güç odakları tarafından yürütülmektedir. Siyasi ve Ekonomik olarak uluslararası boyutlara ulaşana bu odaklarla mücadele etmenin yollarını aramak, futbolu kirli ellerden kurtararak onu bir dünya mirası olarak korumak ve yaşatmak futbolu sevenlere düşmektedir…

Doç.Dr. Sebahattin Devecioğlu | FIRAT UNIVERSITESI | This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. | 2015